Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść




Dom kolonijny (dawny), ul. Powstańców Śląskich, Międzygórze
Zbigniew Waluś: A gdzie Ty ?
Dom nr 4 (nie istnieje), ul. Zamkowa, Lądek-Zdrój
Zbigniew Waluś: Widoczny na tym zdjęciu .
Wodospad Wilczki, Międzygórze
Zbigniew Waluś: W czwartek 8 lutego br. w Międzygórzu w gminie Bystrzyca Kłodzka odbyło się oficjalne przekazanie terenu budowy pod inwestycję pn. „Przebudowa ciągu pieszego, będącego zejściem do gardzieli potoku Wilczka w miejscowości Międzygórze”. Inwestycja ta jest dokończeniem rozpoczętej w 2017 roku przebudowy infrastruktury techniczno-turystycznej rezerwatu przyrody „Wodospad Wilczki”. Celem całej inwestycji ...
Kozí hřbety (1321-1422 m n.p.m.) (CZ)
chrzan233: Dopisałem do zbioru wydawnictwa Poppa.
Panoramy i widoki Kletna, Kletno
Popski: Na aukcji obieg 1927 - obniżono górne datowanie.
Kamienica nr 3, pl. Kościelny, Kłodzko
phantasma1958: Po prawej: Franz Boden Graveur u. Photograph 1875 1876

Ostatnio dodane
znaczniki do mapy

Hellrid
Hellrid
mietok
Iras (Legzol)
Hellrid
Hellrid
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Alistair
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Alistair
Alistair
Alistair
MacGyver_74
Sendu
Parsley

Ostatnio wyszukiwane hasła

szkola, wrocław kosciol klemensa, Piszkowice, wiel, wrocław osobowice, Lehmwasser, wrocław różanka, Budynek_nr_27_d_szkola_szybowcowa_ul_Kreta_Jezow_Sudecki_, Kędzie, Hala stulecia przystanek, Kliniki politechnika, organy, pilchowice 13, lubań kościół, Wrocław legnicka, Wre, ul.Horbaczewskiego, Przystanek reja, Kamień pomorski, Lüben, kow, Kamień pomorski stacja, nieużywane to, odrzańska, oławska, komarno, Ogród Botaniczny przystanek, czuchow, I_Liceum_Ogolnoksztalcace_im_Stefana_Zeromskiego_ul_Kochanowskiego_Jana_Jelenia_Gora, Bastion sakwowy, slawentzitz, swierzawa, Izbicko, świeradów zdrój, karpacz, szczyglowice, Bema, grzybowo, Dubois, nowa ruda stara osada 22, noe, Dom Edyty stein, tam cieplice, fsc, tamy, kościół ewangelicki, Przyszówka, Łabędy, Pomorska, Mosty pomorskie, kościół św michała, cieplice szkoła, Jawor, nowa sól w, bliszczyce, dwór czarne, Przystanek rynek, środkowa 7, Wał, zakładowa, wrocław szewska, szkoła radiotechniczna Jelenia, składowa, narodowe, Narodowe forum, Plac orląt lwowskich przystanek, zakłady chemiczne Jelenia Góra, Dworzec swiebodzki, Smolecka, wyspa Piasek, Piasek, Piask, Piasku, Kościół NMP na Piasku, Śrubowa, katowice, legnica, Mią, Kronenberg, Wrocławski park przemysłowy, Park biznesu, Wieniec, Babimojska, mierczyce, granowice, Strzegomska 148, jaworska 5, powiat strzeliński, szczecin kapelle, szczecin kosciół, friedhof, zakłady optyczne Jelenia Góra, szczecin friedhof, pammin, wołczyn, loitz, Świdnica plac Grunwaldzki, Świdnica ul. Łukowa, myślibórz, II LO im. Piastów Śląskich

 
 
 
 
Historia Rybniczanki (Z. Waluś)
Autor: maras°, Data dodania: 2016-04-08 08:55:57, Aktualizacja: 2016-04-08 08:55:57, Odsłon: 1623

Obszar położony na lewym brzegu Białej Lądeckiej w sąsiedztwie zdroju określany był w XIX w. jako Nieder-Thalheim.

Obszar położony na lewym brzegu Białej Lądeckiej w sąsiedztwie zdroju określany był w XIX w. jako Nieder-Thalheim. Obszar ten stanowiło zbocze Szubienicznej Góry (dzisiejszy Dzielec), wykorzystywane przez rolnictwo. Wyjątek stanowiły domy stojące wzdłuż rzeki, przy ulicy łączącej zdrój z miastem (obecna ul. Kościuszki). Tuż przy moście przez rzekę znajdował się kompleks zabudowań "Meierhof", do którego należały tereny położone na południe, wzdłuż rzeki. W 1872 r. powstała trzyosobowa spółka, która wykupiła ten obszar, wytyczyła trzy nowe ulice i plac w części centralnej oraz podzieliła ten obszar na parcele.
Udostępniony obszar w roku następnym połączono z częścią zdrojową nowym mostem, co upamiętnia wmurowana w jego balustradę, istniejąca do dziś marmurowa tablica. Oprócz daty umieszczono na niej cytat z Horacjusza, który w wolnym tłumaczeniu znaczy: "niczego natura nie daje ludziom bez ich wielkiego trudu". Most ten, łączący obecną ul. Kościuszki z ul. Paderewskiego, nazwano początkowo "Mostem Birkego" (Birkenbrücke) na cześć ówczesnego burmistrza Lądka, potem nazwę zmieniono na "Most Hohenzollernów", zmieniając w 1895 r. jego konstrukcję.
Nowe ulice zostały obsadzone drzewami i otrzymały nazwy: Nowa Ulica Jerzego (Neue Georgen Str., dzisiejsza ul. Paderewskiego) i ul. Północna (Nord-phl˙chtstr., dzisiejsza ul. Spacerowa), a centralny plac nazwano Cesarskim (Kaiser-Platz, dzisiejszy pl. Partyzantów).
Dwie przeciwległe parcele przy Nowej Ulicy Jerzego według Ostrowicza należały do fotografa Völkela. Postać E. Völkela - Fotografa Dworu Jej Królewskiej Wysokości Księżnej von Hohenzollern-Sigmaringen jest o tyle ciekawa, że jego zdjęcia są jednymi z pierwszych, o ile nie pierwszymi fotografiami Lądka. Jego atelier mieściło się w "Hôtel de Silesie" (obecnie ul. Przechodnia 4), który to budynek był własnością P. Völkela. I to właśnie - według ogłoszenia zamieszczonego w przewodniku Ballacha- P. Völkel był również właścicielem zakładu "Thalheim". Trudne do zrozumienia jest zatem trzykrotne (ss. 35, 78 i 146) stwierdzenie Ostrowicza, że właścicielem zakładu był "fotograf Völkel"; wymaga to wyjaśnienia.
W każdym razie jeden z Völkelów wybudował dwa położone naprzeciw siebie budynki. Jednym z nich była "Villa Thalheim" (obecnie ul. Paderewskiego 3), drugim - zakład wodoleczniczy "Thalheim" (Paderewskiego 6). "Villa" była według Ostrowicza domem mieszkalnym dla gości zakładu, a sam zakład (Wasserheil-Anstalt) posiadał pływalnię, łaźnię rzymską, ruską i różne natryski. Wcześniejsze dane wskazują, że zakład ten, zbudowany w 1877, a czynny od 1878 r., był pierwotnie ruską łaźnią parową (Russisches Dampf-Bad), stąd obecność przy nim basenu.
W 1879 r. kierownikiem zakładu był jakiś dr Neisser z Wrocławia, którego po wypadku zastąpił od 1880 r. dr A. Ostrowicz. Nie był on jednak długo "dyrygentem", gdyż od 1883 lub 84 r. kierownictwo objął wspomniany już dr E. Gergens z Wiesbaden, emerytowany lekarz powiatowy, królewski asystent lekarski I klasy [3]. On również nie przebywał w Lądku zbyt długo (wg - do 1887 r.). W 1891 r. lekarzem w "Thalheimie" był już dr Bennemann.
Na początku lat osiemdziesiątych obszar zakładu powiększył się o działkę przyległą do Placu Cesarskiego i powstał na niej w 1882 r. nowy budynek (Kursalon), mieszczący gospodę z 20. miejscami oraz z pokojami dla gości [3], dobrze widoczny na planie Lądka z 1890 r. Co ciekawe, gospodę tę oraz przylegające do niej niewielkie zabudowania Jan (!) Ballach w wydanym po niemiecku w 1885 lub 86 r. przewodniku , nazwał "Osadą". Być może było to znamię działalności Ostrowicza w tym zakładzie w przeszłości.
W 1894 r. do "Kursalonu" dobudowano potężny budynek (60 pokoi), a całość przyjęła nazwę Domu Zdrojowego (Kurhaus). Budowa ta musiała nadwerężyć kondycję finansową właściciela, gdyż wiosną 1896 r. całą posiadłość zakupił dr S. Landsberg, który z dr. R. Sandbergiem - kierownikiem lekarskim (obaj Żydzi ) wspólnie kierowali potężnym już kompleksem Zakładu Zdrojowego (Kuranstalt) "Thalheim" . W jego skład wchodziły zachowane do dziś:
1. Villa Thalheim,
2. zakład wodoleczniczy, zmodernizowany na przełomie 1901 i 1902 r., kiedy to zlikwidowano basen i na jego miejscu postawiono parterową przybudówkę,
3. Dom Zdrojowy i przyległy do niego
4. Salon Zdrojowy, w którym znajdowały się teraz: jadalnia, salon do gry w karty, bilard, palarnia, a także kuchnia i pomieszczenia gospodarcze.
Były właściciel Völkel w 1886 r. wyjechał do Wrocławia, by pojawić się w Lądku znów w 1898 r.
W trakcie budowy zakładu wodoleczniczego w gnejsach - skałach podłoża - odsłonięto wypływ wód szczelinowych, zaznaczony już na planie z 1877 r. Nowe źródło, nazwane Dobrym Źródłem, ujęto w zbiornik, stawiając w jego sąsiedztwie postument z wypływem. Podczas badań radioaktywności źródeł wód termalnych Lądka doc. dr Klemens Schafer z Wrocławia w 1909 r. opróbował również i to źródło. Stwierdził w nim radoczynność wody 5,93 nCi/dm3. Badania w połowie lat pięćdziesiątych powtórzyła M. Szmytówna, uzyskując wynik 3,21 nCi/dm3. Ostatnie (III-IV 1990 r.) kilkakrotne oznaczenia wykazały zawartość radonu w ilości 5,23-5,98 nCi/dm3. Ujęta woda jest więc wodą radoczynną (zawiera powyżej 2 nCi/dm3) i zawiara radon w ilości większej niż w niektórych źródłach wód termalnych Lądka. Ujęcie to zostało przebudowane w 1902 r. i otrzymało kamienną obudowę z napisem "Thalheimer Quelle" [1 nCi/dm3 = 37 Bq/dm3 uzup. autora].
Od strony północnej Domu Zdrojowego znajdowały się okresowo różne altany. W latach dwudziestych były to nawet dwie długie hale spacerowe.
Doktorzy Landsberg i Sandberg wspólnie urzędowali prawie 20 lat. Między 1912 a 1915 r. również kierownictwo lekarskie przejął sam właściciel, dr S. Landsberg. Na samym początku lat dwudziestych w spisach lekarzy zdrojowych pojawia się małżeństwo lekarskie - dr Erick Rosenhein i dr Gertruda Rosenhein-Hammerstein, które odkupiło cały kompleks chyba w 1922 r., gdyż w tym roku rozpoczęli oni starania o wydanie zezwolenia na działalność zakładu [7]. "Kuranstalt Thalheim" w całości prezentował się wówczas niezwykle okazale, a składały się nań trzy parcele:
1. Zakład Zdrojowy:
a) Dom Zdrojowy z salonem,
b) zakład wodoleczniczy,
c) pawilon gimnastyczny, stojący w ogrodzie pomiędzy Domem Zdrojowym a rzeką,
2. Villa Thalheim,
3. Plac Cesarza Wilhelma (!).
Jak długo małżeństwo Rosenheinów prowadziło cały Zakład - nie wiadomo. W wykazie lekarzy zdrojowych z 1934 r. już ich nie ma [37]. Miało to związek z ich żydowskim pochodzeniem. W 1935 r. posiadłość była już podzielona na części. Właścicielem "Villi" był Karl Zohner, zaś Zakładu - Elizabeth Gottwald. Elizabeth Gottwald, lądczanka, prowadziła Zakład wraz z siostrą i bratem, sparaliżowanym inwalidą wojennym na wózku, który zajmował się pracami biurowymi. Byli oni siostrzeńcami ostatniego niemieckiego katolickiego proboszcza Lądka Augusta Hinze. Stan taki dotrwał prawdopodobnie do końca II wojny światowej.
Zakład wpłynął na nazewnictwo ulic w jego sąsiedztwie. Jak już wspomniałem, ulica łącząca zdrój z Placem Cesarskim, przy której wznosiły się zabudowania Zakładu, nosiła pierwotnie nazwę Nowej Ulicy Jerzego. Od placu wytyczono również drogę w kierunku południowo-zachodnim, która prowadziła do eleganckiej restauracji "Wzgórze Wilhelma" (dzisiejsze zabudowania gospodarcze FWP przy ul. Bema 3). Początkowo nie miała ona nazwy, ale w 1890 r. wymieniana jest już jako Aleja Górska (Berg Alee). W połowie lat dziewięćdziesiątych XIX wieku ulice zmieniły nazwy, na co wskazuje plan z 1896 r. z podwójnym nazewnictwem [49]. Nową Ulicę Jerzego przemianowano na ulicę Thalheimu (Thalheimstr.), Aleję Górską zaś na ulicę Völkela (Völkelstr.) - założyciela Zakładu. Nazwę pierwszej z nich zmieniono po raz trzeci w 1939 r. na ul. Franza Lauscha, a Plac Cesarski nazwano placem Fryderyka. Po wojnie ulice otrzymały nowe nazwy, nie związane z dziejami uzdrowiska (odpowiednio - ul. Paderewskiego i Bema, Plac Partyzantów; ul. Północną zmieniono na Spacerową).
Po przejęciu budynków byłego Zakładu przez władze polskie przekazano je Funduszowi Wczasów Pracowniczych. Budynek "Domu Zdrojowego" nosił początkowo nazwę "Rybniczanka". Obecnie wszystkie budynki kompleksu wchodzą w skład Zespołu Sanatoryjnego im. Dr. Aleksandra Ostrowicza. Budynek "Domu Zdrojowego" to Pawilon I (ul. Paderewskiego 5) tego zespołu, a "Villa Thalheim" to Pawilon II (Paderewskiego 3; od lat dziewięćdziesiątych XX w. prywatny pensjonat „Janina). W budynku zakładu wodoleczniczego (Paderewskiego 6) mieści się sala gimnastyczna, sauna i pralnia (po powodzi w 1977 r. dobudówka zakładu stoi niewykorzystana). Wolnostojącą salę gimnastyczną zburzono w latach sześćdziesiątych.

Za   http://ladekzdroj.w.interiowo.pl/ostrowicz2.html    Córka doktora Sandberga Eva Sandberg ortodoksyjna komunistka wyszła za mąż za chińskiego literata Siao. Mieszkała w Chinach przesz długie dziesięciolecia. Zajmowała się fotografią. W Lądku przebywała na leczeniu w drugiej połowie lat 80. Jej historię opisano w "Rzeczpospolitej"   http://archiwum.rp.pl/artykul/274171_Z_Ladka_do_Mao.html  .  Na kanwie jej ksiązki powstał film dokumentalny 'Mein Traum, meine Liebe, meine Hoffnung". Po 1945r. obiekt pełnił funkcje budynku wczasowego. Wg książki W. Kochańskiego "Uzdrowisko Lądek- Zdrój" Sanatorium Uzdrowiskowe FWP Rybniczanka, ul. Paderewskiego 5, tel. 272, 636; 213 miejsc o profilu leczniczym reumatologicznym. Sanatorium składa się z 3 pawilonów:
Rybniczanka - 125 miejsc, punkt żywienia, jadalnia, sala telewizyjna, świetlica, kawiarnia Balbinka (80 miejsc) czynna codziennie od 1500 do 2200 z wyjątkiem środy, czytelnia-biblioteka (692 tomy), gabinety lekarskie - 2, pielęgniarski.
Gliwiczanka, ul. Paderewskiego 4, tel. 460, 677; 35 miejsc, jadalnia z zapleczem kuchennym, sala telewizyjna, biblioteka (1025 tomów), gabinet lekarski, gabinet zabiegowy, fizykoterapia - 4 aparaty, masaż suchy, pokoje 2-, 3- i 4-łóżkowe.
Janina, ul. Paderewskiego 3; 53 miejsca, chorzy żywią się w pawilonie Gliwiczanka, pokoje 2-, 3- i 4-łóżkowe. Po zmianach w 1989r. dwa pawilony 'Gliwiczanka" i "Janina." zostały sprzedane osobom prywatnym. Do ' "Rybniczanki" ( po sprzedaży domów wczasowych przy ul.Bema 5 i 6) przyłączono dom wczasowy "Wanda".
W latch 90 przeprowadzono remont kapitalny "Wandy", dwa budynki połączono krytym przejściem. W 2012r powrócono do pierwotnej nazwy "DW Rybnicznka." Jest to
jedyny i ostatni kompleks wczasowy Funduszu Wczasów Pracowniczych w Lądku.

Oprac. na podstawie róznych źródeł. Z. Waluś


/ / / / 5 /