|
Dwór "Kapitanowo" w Ścinawce Średniej
Autor:
Thor°,
Data dodania: 2006-01-19 00:07:06,
Aktualizacja: 2006-01-19 00:07:06,
Odsłon: 3440
|
|
Miejsce doprawdy magiczne :)
|
W połowie XIV w. w Ścinawce Średniej rządził pochodzący z Miśni rycerski ród von Czeschau (Czeschav). To on właśnie rozpoczął budowę dworu obronnego, prawdopodobnie w formie wieży mieszkalnej.
W 1353 r. zmarła głowa rodziny - Tammo II, pan na Starej Bystrzycy, Ścinawce Średniej i Górnej. Budowę ukończyli wdowa po Tammo, Mantsche oraz synowie Tammo i Conrad. Pozostałości tej budowli istnieją do dzisiejszego dnia w piwnicach obecnego dworu.
W latach 1360 - 1377 rodzina powiększyła majątek m.in. o Słupiec, Gołogłowy i Czerwieńczyce. Od 1377 r. całość majątku przejęła Mantsche i powiększyła go dodatkowo o dobra hrabiego von Haugwitz ze Ścinawki Górnej.
W latach 1410 - 1425 panem dóbr był syn Tammona III - Friedrich. W 1412 r. Hans von Czeschau, syn Friedricha sprzedał tzw. dobra górne (Mittelsteine - Oberhof) panom na Nowej Rudzie - braciom Stephanowi i Bernhardowi von Dohna.
Po śmierci Friedricha, synowie Hans, Nickel i Goth rozsprzedali cały majątek.
Podczas wojen husyckich, około roku 1425, dwór został prawdopodobnie zniszczony. Kolejnym odnotowanym właścicielem był, w 1462 r., właściciel Nowej Rudy Heincze burgraf von Dohna.
W 1470 r. dwór został ponownie zniszczony. W tym samym roku bezpotomnie zmarł syn Heinczego - Friedrich von Dohna.
W 1472 r. właścicielem majątku został, z nadania księcia ziębickiego i hrabiego kłodzkiego, Georg von Stillfried Rattonitz. Być może to on zainicjował na (przy ?) pozostałościach dawnej budowli wznoszenie rycerskiej wieży mieszkalno - obronnej oraz jej południowego alkierza.
W 1515 r. właścicielami wieży byli wnukowie Georga, bracia Jacob i Georg von Stillfried Rattonitz, ale już w dziewięć lat później doszło między nimi do podziału majątku. Niepodzielnym panem na Ścinawce Średniej został Jacob. Dodatkowo otrzymał m.in. Wolibórz, Krajanów oraz część Dzikowca. Po jego śmierci w roku 1529 majątek odziedziczył syn Heinrich.
W latach 1540 - 1550 powstała druga wieża mieszkalno - obronna o bardzo rzadko spotykanej formie trapezu, połączona narożnikiem z wieżą główną.
Podczas kolejnych dziesięciu lat dobudowano od północnej strony obu wież dwa alkierze oraz kamienna klatkę schodową we wspólnym dla obu wież narożniku.
W latach 60 - tych XVI w. nastąpiły poważne straty w wyniku powodzi. W efekcie Heinrich musiał sprzedać majątek w Ścinawce Górnej, a jego nowym właścicielem został Gregor von Reichenbach z linii Peterwitz Quickersdorf.
Pomiędzy 1570 a 1575 rokiem dobra w Ścinawce Średniej przejął po Heinrichu syn, Heinrich von Stillfried Rattonitz.
W II poł. XVI w. nastąpiła kolejna rozbudowa, w wyniku której alkierz starszej wieży został połączony z wieżą młodszą.
W latach 1585 - 1596 ponownie rozbudowano siedzibę. Główny budynek uzyskał ostateczna formę po dostawieniu narożnika północno - wschodniego. W tymże samym 1596 r. Heinrich von Stillfried Rattonitz zmienił status majątku z dóbr lennych na dziedziczne, jednak w wyniku nadmiernych kosztów poniesionych w wyniku zakupu Nowej Rudy został zmuszony do sprzedaży Ścinawki Średniej Ottonowi Friedrichowi von Ratschin z Gorzanowa.
W cztery lata później Otto zmarł, a majątek odziedziczyła jego żona Elizabeth z domu Schindel.
Kolejnymi panami zostali synowie Elizabeth, bracia von Ratschin. Doszło jednak pomiędzy nimi do podziały majątku i właścicielem dworu został Heinrich von Ratschin.
W latach 1610 - 1620 Heinrich dobudował budynek kancelarii, budynek bramny oraz kurtynowy mur dziedzińca.
Już w trzy lata później, w wyniku udziału Heinricha w antycesarskich wystąpieniach, cesarz odebrał mu majątek i przekazał go swojemu bratu, biskupowi wrocławskiemu Karolowi. Tenże ofiarował Ścinawkę Średnią, w roku 1624, swemu tajnemu radcy i kanclerzowi, a późniejszemu radcy cesarskiego dworu Johannowi Christianowi Metzinger von Falkenstein. Po jego śmierci w 1628 r. dobra zostały podzielone pomiędzy rodzeństwo jego żony oraz dzieci jego dwóch sióstr.
W 1639 r. nowym właścicielem majątku został Christian von Appaseck z Piszkowic Dolnych. Zainicjował on, trwającą w latach 1639 - 1657, kolejna rozbudowę założenia, w wyniku której powstał m.in. nowy budynek przylegający do muru kurtynowego oraz okazałe kamienne schody na dziedzińcu dworu. Tuż po zakończeniu rozbudowy Christian sprzedał majątek szwagrowi, Bernhardowi von Stillfried Starszemu, ówczesnemu panu na Nowej Rudzie, staroście krajowemu Hrabstwa Kłodzkiego, późniejszemu radcy cesarskiemu, który zresztą w 1662 r. otrzymał tytuł barona.
Bernhard zmarł w roku 1669, a dwór odziedziczyły jego córki, Anna Theresa i Maria Florentyna.
Rok później Ścinawka Średnia wraz z Sośnicą, Bartnicą i innymi majatkami przeszły na własność córki Anny Theresy z pierwszego małżeństwa. Od 1669 r. była ona żoną Siegmunda Erdmanna von Zierothin, właściciela Niemodlina.
W 1676 r. Siegmund sprzedał dobra ścinawskie Johannowi Georgowi von Götzen, hrabiemu Rzeszy, właścicielowi Saren (majątek w Ścinawce Górnej) i Bożkowa, ówczesnemu staroście krajowemu Hrabstwa Kłodzkiego i ,nawiasem mówiąc, synowi cesarskiego marszałka polnego.
Kolejnym zanotowanym właścicielem był Joseph Leonhard von Götzen. Zmarł on w ścinawskim dworze w roku 1771. Tym samym zakończyła się katolicka linia rodu.
Dobra przejęła linia ewangelicka w osobie adiutanta króla Prus Fryderyka Wilhelma II, generała i gubernatora twierdzy kłodzkiej - Friedricha Wilhelma von Götzen.
W 1780 r. dwór stał się własnością hrabiów von Magnis z Bożkowa i tak pozostało do końca II wojny światowej.
Magnisowie otoczyli budowlę nawodnioną fosą, prawdopodobnie o rodowodzie średniowiecznym. Potem wydzierżawiali dwór.
Kolejnymi dzierżawcami byli pani Tratwetter od roku 1876, pan Lichtenstädt od roku 1891, Carl Frank od 1894, Augusta Frank około roku 1912 r. oraz spadkobiercy Edmunda Baucha. W międzyczasie, około roku 1850, zasypana została fosa, a w roku 1901 wybito nowe wejście z nowym ciągiem schodów od południowego - zachodu, oraz prawdopodobnie założono nowy piękny taras.
Ostatni przedwojenny remont przeprowadzono w 1935 r.
Po II wojnie światowej, w 1946 r., dwór i cały majątek zostały znacjonalizowane i oddane we władanie lokalnemu PGR - owi. Nietrudno się domyślić, że nastąpiła lawinowa degradacja budynków.
W 1982 r. wyprowadzono stąd biura PGR, ale nadal dwór mieścił prywatne mieszkania dawnych pracowników, a także organizowano tu wesela okolicznych mieszkańców.
W 1999 r. wyprowadził się z budynku ostatni mieszkaniec.
Po trzech latach, w 2002 r. dwór nabył prywatny właściciel, znawca historii architektury i prawdziwy pasjonat. Planuje, w miarę możliwości finansowych, wrócić to miejsce do dawnej świetności.
Źródło : http://www.palacsarny.pactor.net/
na podstawie materiałów Pana Henryka Krynickiego.
Opracowanie : thor / wroclaw.dolny.slask.pl
|
|
